یکی از هنرهای اصیل و چشم نواز ایرانی میناکاری روی سفال است. این هنر که ترکیبی از مینا کاری و سفالگری است، در ظروف تزیینی و مصرفی کاربرد بسیاری دارد. مینا کاری روی سفال را بیشتر در صنایع دستی شهر همدان میتوان دید و شهر لالهجین یا لالجین به عنوان قطب خرید میناکاری روی سفال ایران شناخته میشود. البته ظروف ميناكاري سفال را در شهرهای دیگری مانند اصفهان و تهران نیز به صورت حرفهای تولید و طراحی میکنند.
در بخشهای قبلی در مقاله راهنمای جامع خرید صنایع دستی در رابطه با نکات مهم خرید آثار مینا صحبت کردیم؛ در این بخش به صورت کامل هنر مینا روی سفال را بررسی میکنیم و شما را برای خرید این آثار راهنمایی میکنیم. همراه تیم پرشین کالر باشید.
میناکاری روی سفال چیست؟
در مقاله ظروف میناکاری از 4 نوع مینا صحبت کردیم و گفتیم که در این هنر ایرانی یک متریال پایه که میتواند فلزی یا سفالی باشد، با رنگهای لعاب دار مخصوصی تزیین میشود.
میناکاری سفال به نسبت سایر آثار مینا که معمولا روی فلزات گرانبهایی همچون مس، برنج، نقره یا طلا انجام میشده، نوظهورتر است. در این هنر از آنجایی که سفال جنسی متفاوت از انواع فلز دارد، رنگ پذیری آن نیز متفاوت بوده و آثار ميناكاري سفال ظاهر فوق العادهای پیدا میکنند که شاید آنها را نتوان در انواع مینای فلزی یافت.
قطب این هنر جذاب و وصف ناشدنی در شهر لالهجین همدان است و معمولا آن را با نامهایی همچون «میناکاری روی سفال برجسته»، «میناکاری لعاب برجسته» یا «سفال لعاب برجسته» هم میشناسند.
به جز همدان، انواع آثار مینای سفال را میتوان در شهر اصفهان که از مراکز صنایع دستی قدیمی ایران محسوب میشود نیز پیدا کرد. رنگ آبی را باید معرف این هنر جذاب دانست که به نوعی در القای آرامش موفق عمل میکند.
تاریخچه و مراحل مینا کاری روی سفال
اگر بخواهیم پیدایش هنر میناکاری روی سفال را در طول تاریخ تخمین بزنیم باید به تاریخ پیدایش دو هنری که مینای سفال را به وجود آوردند، نگاه کنیم.
سفالگری یکی از هنرهای بسیار قدیمی است که به اعتقاد کارشناسان زمان پیدایش آن به 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. ظروف سفالی از هزاران سال پیش همراه انسان بودهاند و یکی از قدیمیترین ظروف سفالی که در موزه لس آنجلس نگهداری میشود یک کاسه سفالی از زمان هخامنشیان است.
در مقابل، قدمت هنر میناسازی را 5 سال قبل از میلاد مسیح میدانند و در گذشتههای دور این هنر بیشتر محبوب درباریان و پادشاهان بوده است. در میان اشعار شاعران پرآوازه ایران زمین هم بارها نام «جام می» آورده شده؛ جامی که معمولا از فلزات گرانبها بوده و روی آن را با هنر مینا تزیین میکردهاند.
یکی از اشعار معروف در این زمینه، غزل حافظ شیرازی است که توسط استاد آواز ایران، محمدرضا شجریان نیز بازخوانی شد:
«من از کجا پند از کجا باده بگردان ساقیا – آن جام جان افزای را بر ریز بر جان ساقیا»
پس از آن که مینا کاری روی سفال در ایران پدید آمد به کشورهای دیگری مانند چین و هند نیز منتقل شد. اوج هنر میناکاری ایران را در زمان سلجوقیان میتوان دید. در دوران ساسانیان و قاجار نیز این هنر به وفور در میان ظروف و آثار تزیینی استفاده میشده است. جالب آن که در دوره قاجار، ميناكاري سفال بیشتر یک هنر مخصوص طبقه اشراف بود و در بسیاری از ظروف و وسایل خود از این هنر بهره میبردند.
مراحل میناکاری روی سفال
این هنر را در 4 مرحله به سرانجام میرسانند. برای شروع لازم است که برخی وسایل اولیه از جمله سفال خام، سیاه قلم و وسایل میناکاری تهیه شده و ظرفی که قرار است روی آن مینای سفال انجام شود، آماده باشد.
تمیز و نازک بودن خطوط رنگی طرح ها یکی از مواردی است که در زمان خرید محصولات میناکاری روی فلز باید به آن توجه داشت. هرچه طرحها تمیزتر رنگ آمیز شده باشند کیفیت کار بالاتر است.
برای آماده کردن ظرف ابتدا آن را سمباده میکشند تا سطح صیقلی داشته باشد. سپس نوبت به بستر سازی میرسد که در آن ترسیماتی را روی ظروف رسم میکنند تا امکان انتقال طرح روی ظرف فراهم شود.
طرحها ممکن است به کمک شابلون روی ظرف منتقل شده یا به صورت دستی طراحی شود. سپس مرز رنگهای میناکاری را با سیاه قلم پر پرنگ میکنند. یکی از نکاتی که در زمان خرید میناکاری روی سفال باید به آن توجه داشته باشید ظرافت و تمیزی همین خطوط است.
در نهایت رنگهای مینا را انتخاب میکنند و بعد از رنگ گذاری، ظروف را در کوره حرارت میدهند تا رنگها پخته شده و ثابت شوند.
نکات مهم خرید میناکاری روی سفال
مینا کاری روی سفال علاوه بر این که حس و حال آثار دستساز و هنری ایران زمین را در خود دارد، با تنوعی از رنگهای تیره و روشن، شما را در دنیایی از رنگها غرق میکند. طرح و نقشهایی که در این هنر استفاده میشود هم شامل طرحهای قدیمی و تذهیبی بوده و هم طرحهای مدرن را میتوان روی آثار مینای سفال یافت.
رنگارنگی و طرحهای خاص و زیبا، هنر میناکاری روی سفال را به یکی از جذابترین صنایع دستی ایرانی تبدیل کرده است.
اما اگر قصد خرید آثار میناکاری سفال را دارید، باید نکاتی را در نظر داشته باشید تا آثار با کیفیت و زیباتری را تهیه کنید. به خصوص اگر قصد دارید به عنوان هدیه از این آثار چشم نواز استفاده کنید.
1. شناسنامه مینا کاری روی سفال
یکی از مهمترین نکات در زمان خرید انواع صنایع دستی بررسی شناسنامه اثر است. شناسنامه یک اثر هنری نشان میدهد که آن اثر توسط چه کسی ساخته شده یا محصول کدام شهر است. آثاری که توسط هنرمند بهنامی طراحی و تولید شده باشند، نام سازنده اثر را نیز در خود دارند.
شناسنامه اثر به نوعی نشان دهنده کیفیت و ضمانت کالا محسوب میشود. ما در پرشین کالر محصولات میناکاری را با ضمانت اصالت کالا در اختیار شما قرار میدهیم تا خیالتان از بابت کیفیت راحت باشد.
2. بررسی بدنه آثار میناکاری سفال
حتما در زمان خرید صنایع دستی به خصوص آثاری که از سفال یا سرامیک در آنها استفاده شده، بدنه ظروف را با دقت بررسی کنید. هر گونه نشانهای از ترک خوردگی یا لب پر بودن، ارزش کالا را پایین میآورد.
بسیاری از آثار سفالی که خوب حرارت ندیده باشند یا حتی در اثر حرارت بالا در کوره دچار سوختگی شده باشند، ترکهایی در سطح خود دارند که نشان از عدم کیفیت آنهاست.
به جز ترکها، برجستگیهای ناهماهنگ روی سطح آثار میناکاری را نیز با دقت بررسی کنید. اگر برجستگیهای میناکاری یکدست نباشد، کیفیت اثر پایین خواهد بود.
برای خرید آثار میناکاری روی سفال مرغوب توجه به رنگها و طرحها نیز میتواند کمک کننده باشد. هر چه طرحها، خطوط و رنگها ظریفتر کار شده باشند، ارزش نهایی محصول بیشتر خواهد بود.
3. خرید میناکاری روی سفال ار مراکز معتبر
در نهایت برای آن که خیالتان از خرید صنایع دستی آسوده باشد، بهتر است فقط از مراکز معتبر برای خرید آثار هنری دستساز اقدام کنید. مراکز معتبر شامل مراکزی میشوند که کالاهای خود را تضمین کرده و در صورتی که با سلیقه شما مطابقت نداشته باشد، امکان بازپس گیری کالا را فراهم میکنند.
در پرشین کالر این شرایط را برای شما فراهم کردهایم تا با خیالی آسوده برای خرید صنایع دستی زیبای ایران زمین اقدام کنید.
خرید آثار ميناكاري سفال از پرشین کالر
مینا کاری روی سفال از هنرهای چشم نواز ایرانی است که دنیایی از رنگها و طرحهای اصیل ایرانی را در قبال هزینهای اندک به شما هدیه میدهد. با خرید میناکاری روی سفال نمادی از میراث سرزمینمان را در خانه خود خواهید داشت؛ نمادی که میتواند نشان دهنده تمدن و هنر این مرز و بوم باشد. در فروشگاه پرشین کالر میتوانید انواع ظروف میناکاری سفال را تماشا کرده و مطابق با سلیقه خود بهترین انتخاب را داشته باشید.
حال شما بگویید که این هنر زیبا را میپسندید؟! دوست دارید چه ظروفی از خانهتان با هنر مینا روی سفال تزیین شده باشند؟ نظراتتانم را برای ما در بخش دیدگاهها بنویسید.
با سلام. ممنون میشم اگر لطف کنید و درباره میناکاری روی مس هم مطلبی بنویسید.
سلام محمد صادق عزیز،
به زودی در خصوص میناکاری روی فلزات هم مطلبی منتشر خواهیم کرد.
سلام. بسیار عالی. جنسهاتون عالی هست.
سلام. با توجه به درخواست شما، مقاله ای پیرامون “مینا کاری روی مس” نیز آپلود شد.
به به، مینا کاری از صنایع دستی واقعا ارزنده ایران هست.
عااالی
متشکریم
ممنون از اطلاعات دقیق و کاملی که ذکر کردید🙏🏻
سلامت باشید. ممنونیم از شما بابت توجه تون به مطالب پرشین کالر. ضمناً مقاله جامعی درباره “راهنمای خرید ظروف مینا کاری” نوشته ایم که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
سلام و وقت بخیر یه تیم پرشین کالر
من نمیدونستم میناکاری روی سفال هم داریم، هنیشه روی مس دیده بودم، ممنون از مطلب خوبتون
سلام . بسیار از توجه شما سپاسگزاریم. بله هنر مینا کاری روی سفال، از هنرهای قدیمی در صنایع دستی است. اگر تمایل داشته باشید میتوانید مقاله “مینا کاری روی فلز” پرشین کالر را نیز مطالعه بفرمایید.
یه سوال داشتم اگه سیاهقلم میناکاری با یه روغن دیگه ترکیب بشه ممکنه رنگا توی کوره پخش بشه؟